Rusya’nın savaş karşıtı hareketine ne oldu?

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ilk gecesinde Moskova, Saint Petersburg, Saratov ve diğer büyük Rus şehirlerinde protestocular “Savaşa hayır!” sloganları attı.

Ertesi akşam, ülke genelinde yaklaşık 1.900 kişi gözaltına alındı.

Baskıların ortasında, savaşın ilk birkaç haftasından sonra büyük çaplı protestolar boşa çıkarken, hükümet yanlısı Ruslar, işgalin örtmece olarak bilindiği üzere, Başkan Vladimir Putin’in “özel harekatı”nı desteklediler.

Ukraynalı sosyolog Volodymyr Ishchenko Al Jazeera’ya “Savaşın başlaması tipik olarak bayrak etrafında toplanma vatansever konsolidasyon etkisi yaratıyor” dedi.

“Putin’e karşı kitlesel protestoların yakın gelecekte ortaya çıkması için bazı dramatik değişikliklerin olması gerekiyor, [such as] Rus ordusunun büyük bir geri çekilmesiyle Ukrayna’da büyük bir yenilgi veya yaptırımların bir sonucu olarak Rus ekonomisinde bazı feci gelişmeler.”

Moskova ve Saint Petersburg gibi şehirlerde hayat her zamanki gibi devam ediyor: örneğin barlar ve müzik festivalleri tıklım tıklım dolu.

Ruslar, sosyal medyaya erişimi kaybetmek gibi kendi hükümetleri tarafından belirlenen yaptırımlar ve yeni kısıtlamalar altında yaşamaya alışıyor.

Ekonomi şu ana kadar istikrarlı kaldı ve artan rahatsızlığın öfkeli kitlelerin ayaklanmasına ve Putin’i devirmesine yol açacağını ümit edenleri hayal kırıklığına uğrattı.

Sovyet sonrası ülkelerdeki siyasi çalkantıları inceleyen Ischenko, Kremlin yanlısı hükümetin devrildiği 2014 yılında Ukrayna ile günümüz Rusya’sı arasında önemli farklılıklar olduğunu açıkladı.

Ukraynalılar, Batılı hükümetler ve seçkinler içindeki hiziplerden destek almanın yanı sıra medyada güçlü bir sese sahipti.

“Rus seçkinleri ve zorlayıcı kurumlar Putin etrafında konsolide olmaya devam ederse, çok daha büyük Putin karşıtı protestolar bile başarılı olmayacak” dedi.

Rusya’da protestolar sıkı bir şekilde kısıtlandı ve göstericilerin bir etkinlik düzenlemeden önce yetkililerin onayını almaları gerekiyor. Rusya’nın protestocuları cezalandırma potansiyeli de dikkate alınmalıdır.

Son 20 yılda, Rus muhalif hareketlerinin üyeleri ve liderleri hapse atıldı, sürgüne gönderildi veya bazı durumlarda suikaste uğradı.

Şubat ayından bu yana, birkaç bağımsız TV kanalı, radyo istasyonu ve gazete ya kapanmak zorunda kaldı ya da faaliyetlerini yurt dışına taşımak zorunda kaldı.

Moskova’dan bir müzisyen ve solcu aktivist olan Kirill Medvedev, El Cezire’ye verdiği demeçte, “Baskı şimdi tüm Sovyet sonrası dönemin en ciddi ve en saçma olanı” dedi.

Kirill şu anda iki suçlamayla karşı karşıya.

“Savaşa savaş diyemezsiniz, ‘özel harekat’ demeniz gerekir, vb. Baskı tam değil ama [government’s] daha önceki mantık bir uç noktaya: herkesin korkması için rastgele insanları ve tabii ki tanınmış ve etkili muhalifleri hedef almak.”

Rus insan hakları gözlemcisi OVD-Info’ya göre, Şubat ayından bu yana savaş karşıtı eylemler nedeniyle 16.000’den fazla Rus tutuklandı.

Yeni bir yasaya göre, işgal hakkında “sahte haber” yaymak 15 yıl ile cezalandırılabilir, ancak pratikte şu ana kadar suçlananların çoğu para cezasına çarptırıldı veya hapis cezasına çarptırıldı.

8 Temmuz’da 60 yaşındaki Moskova meclis üyesi Alexei Gorinov, Nisan ayında yapılan bir toplantıda Ukrayna savaşının kurbanlarını anmak için bir dakikalık saygı duruşu çağrısında bulunduktan sonra yedi yıl hapis cezasına çarptırılan ilk kişi oldu.

Mahkemede Gorinov, “Bu savaşa hala ihtiyacınız var mı?” yazan el yazısıyla yazılmış bir tabela tuttu.

Meslektaşı ve muhalif isimlerinden İlya Yashin, geçtiğimiz günlerde YouTube’da iddia edilen Bucha cinayetlerini tartışırken silahlı kuvvetleri “itibarsızlaştırmakla” suçlandı.

Barış aktivistleri de boş, slogansız kağıt parçaları tuttukları için tutuklandı.

Ancak aktivistler, süpermarket fiyat etiketlerini Ukrayna’nın Mariupol’unun imhasıyla ilgili bilgilerle değiştirmek gibi taktikleri çoktan değiştirdiler.

Genç Moskovalı Alexandra Skochilenko, başka bir müşteri tarafından ihbar edildikten sonra “dezenformasyon” yaymaktan 10 yıl hapis cezasıyla karşı karşıya. Fiyat etiketi kampanyası Feminist Savaş Karşıtı Direniş (FAR) tarafından düzenlendi.

İsminin açıklanmasını istemeyen grubun bir temsilcisi, “Feminist Savaş Karşıtı Direniş birçok gruptan oluşuyor ve hiyerarşisi yok” dedi.

“Federasyonun her konusu ve bazen her şehrin kendi yerel grubu vardır. Rusya dışındaki bazı şehirlerde yerel gruplar bile var. Her grup kendi promosyonları, performansları, atölye çalışmaları ve daha fazlasıyla karşımıza çıkıyor.”

Haziran ayında, Hollanda’daki FAR aktivistleri kendilerini sahte kana buladılar ve Lahey’deki Rus büyükelçiliğinin önünde, Moskova ve destekçileri tarafından benimsenen savaş yanlısı sembol olan Z şeklinde uzandılar.

Sözcü, “Rusya’da aktivistler daha çok partizan gibi davranıyorlar: geceleri savaş karşıtı propaganda içeren broşürler dağıtıyorlar veya rejimi içeriden sabote ediyorlar” dedi.

Diğer savaş karşıtı gruplar arasında Rusya’nın etnik azınlıkları, özellikle Sibirya, Kafkaslar ve Uzak Doğu’nun yerli halkları yer alıyor.

Bu bölgeler daha yoksul, az gelişmiş ve daha az fırsata sahip, bu da genç erkeklerin askerlikten kaçma olasılığının daha düşük olduğu anlamına geliyor.

Moğolistan yakınlarındaki Uzak Doğu’dan gelen Buryatlar, Rus kayıpları arasında özellikle aşırı temsil ediliyor.

Bu, Özgür Buryatia Vakfı gibi grupları, sömürgeleştirildiklerinde ve kendilerine Rus dili dayatıldığında, ayrımcılığa uğradıkları iddia edilen Rusça konuşan Ukraynalılar adına neden binlerce mil uzağa ölüme gönderildiklerini sorgulamaya yöneltti.

Grup, savaş karşıtı videolar paylaşmanın yanı sıra, askere alınmayanlara hukuki yardım sağlıyor ve Ukrayna’daki Rus zayiatlarıyla ilgili araştırmalar yürütüyor.

“Savaşkarşıtı [groups] yeni ifade biçimleri arıyoruz” dedi Kirill. “Öncelikle, beklendiği gibi bastırılan sokak mitingleriyle sorunu çözme girişiminde bulunuldu, ardından sessiz sabotaj ve zar zor fark edilen yazıtlardan askeri kayıt ve kayıt ofislerinin kundaklamasına kadar yelpaze genişledi.”

Savaşın başlamasından bu yana en az 14 askeri işe alım ofisi ateşe verildi.

Şubat ayında 21 yaşındaki bir adam bir merkeze Molotof kokteyli fırlattı ve kapılarını Ukrayna bayrağının renklerine sprey boyayla boyadı. Şimdi vandalizmden üç yıl hapis cezasıyla karşı karşıya.

Haziran ayının sonlarında, Trans-Sibirya demiryolunun, üyelerinin amaçlarının Rus askeri tedarikini bozmak olduğunu söyleyen Trenleri Durdur adlı bir grup tarafından kapatıldığı bildirildi.

Rus işgal kuvvetleri tarafından geçiş noktası olarak kullanılan komşu Belarus’taki demiryolu sabotajcıları, Nisan ayında Rus lojistiğini başarıyla engelledi.

Kirill, “Rejimin hızla devrileceğine dair bir yanılsama yok, ancak bir noktada, savaşa karşı çıkan toplumun en az yarısının ne yapacağı sorusu doruğa ulaşacak” dedi. “Ve bu yarı, savaşı başlatan hükümetle ne yapacağını sormak zorunda kalacak.”