Güney Afrika’nın İsrail’e karşı açtığı ICJ davası Gazze’deki savaşı durdurabilir mi?

Geçen hafta Güney Afrika, İsrail’e karşı Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) dava açan ilk ülke oldu ve Gazze Şeridi’ne yönelik başlattığı ölümcül ve amansız bombardımanı durdurması için Tel Aviv üzerindeki uluslararası baskıyı artırdı. 7 Ekim 2023’te yaşanan ve önemli bir kısmı çocuk olmak üzere 22.000’den fazla sivilin ölümüne neden olan olay.

Güney Afrika’nın 29 Aralık’ta mahkemeye sunduğu 84 sayfalık davada, detaylar Gazze’de vahşetin işlendiğine dair kanıtlar sunuyor ve Mahkeme’den (Birleşmiş Milletler’in devletlerarası anlaşmazlıkları çözme organı) İsrail’in 7 Ekim’den bu yana uluslararası hukuk kapsamındaki sorumluluklarını ihlal ettiğini acilen beyan etmesini talep ediyor.

Bu hamle, Pretoria’nın Gazze savaşının başlangıcından bu yana gerçekleştirdiği uzun eylemler listesinin sonuncusu; İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’ya yönelik saldırılarını yüksek sesle ve ısrarla kınamak, Güney Afrika’nın İsrail büyükelçisini geri çağırmak ve İsrail’in çektiği acılara atıfta bulunmak da dahil. Filistinliler Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (ICC) başvurarak BRICS ülkelerinin çatışmayı müzakere etmek için olağanüstü toplanması çağrısında bulundu. ICC, devletler tarafından değil, bireyler tarafından işlendiği iddia edilen suçlarla ilgili davalara bakmaktadır.

İşte ICJ davasının bir dökümü:

Güney Afrika’nın İsrail’e yönelik iddiaları neler?

Güney Afrika, İsrail’i, soykırımı “ulusal, etnik, ırksal veya dini bir grubu tamamen veya kısmen yok etme niyetiyle işlenen eylemler” olarak tanımlayan 1948 Soykırım Sözleşmesi’ni ihlal ederek Gazze’de soykırım yapmakla suçladı.

Davada sıralanan soykırım eylemleri arasında Gazze’de çok sayıda Filistinlinin, özellikle de çocukların öldürülmesi; evlerinin yıkılması; sınır dışı edilmeleri ve yerlerinden edilmeleri; ayrıca şeride yiyecek, su ve tıbbi yardım konusunda abluka uygulanması.

Bunlar aynı zamanda hamile kadınların ve bebeklerin hayatta kalması için hayati önem taşıyan temel sağlık hizmetlerinin yok edilmesi yoluyla Filistinlilerin doğumlarını engelleyen önlemlerin dayatılmasını da içeriyor.

Davada, tüm bu eylemlerin “kendilerini gerçekleştirmeye yönelik olduğu” belirtiliyor. [Palestinians] grup olarak yıkım”.

Pretoria ayrıca İsrail’i, savaş boyunca İsrailli yetkililerin Gazze’deki cinayetleri ve yıkımı meşrulaştırmaya çalışan açıklamalarına atıfta bulunarak, soykırımı kışkırtmayı önleme ve soruşturma konusunda başarısız olmakla suçluyor.

Güney Afrika ayrıca, İsrail’in bölgede daha fazla suç işlemesini önlemek için UAD’den acilen harekete geçmesini özellikle talep etti – muhtemelen Tel Aviv’e işgalini durdurma emri vererek. UAD yaptığı açıklamada bu talebe öncelik verileceğini belirtti ancak bir zaman çizelgesi belirtmedi.

İnsan hakları avukatı ve Tahrir Orta Doğu Politikası Enstitüsü direktörü Mai El-Sadany, Güney Afrika’nın belgelerine özellikle savaşla ilgili artan dezenformasyon nedeniyle ve diğer geniş kapsamlı amaçlar için ihtiyaç duyulduğunu söyledi.

“Yargılamalar, İsrail tarafından gerçekleştirilen kitlesel zulmün normalleşmesini yavaşlatmak açısından önemlidir; Eğer bir ülke, İsrail’in yaptığı gibi kitlesel zulümler yaparsa, uluslararası bir mahkeme önüne çıkarılmayı, sicilinin uluslararası normlara karşı eleştirilmesini ve uluslararası sahnedeki itibarının darbe almasını beklemesi gerektiği mesajını veriyorlar. dedi.

Güney Afrika hangi kanıtları gösterdi?

Güney Afrika, aralarında Başbakan Binyamin Netanyahu’nun da bulunduğu İsrailli yetkililerin açıklamalarının “soykırım niyeti” gösterdiğini ileri sürüyor.

Örneğin davada Netanyahu’nun Filistinlileri, Tanrı’nın İsraillilere yok etmelerini emrettiği İncil’de geçen bir ulus olan Amaleklerle karşılaştırması aktarılıyor. İncil ayeti şöyle der: “Şimdi git ve Amalek’i vur… hem erkeği hem de kadını öldür, bebek.”

Ayrıca Netanyahu, 26 Aralık’ta yaptığı açıklamada, Gazze’nin büyük yıkıma uğramasına ve binlerce kişinin öldürülmesine rağmen “önümüzdeki günlerde çatışmaları derinleştireceğiz ve bunun uzun bir savaş olacağını” söyledi.

Davada, İsrailli yetkililerin Gazze halkını “karanlığın” gücü, İsrail’in ise “ışık”ın gücü olarak tasvir ettiği açıklamalar da dahil olmak üzere birçok başka ifadeye de atıfta bulunuldu.

Güney Afrika şunu ekliyor: “İsrail ordusunun operasyonlarının kapsamı – ayrım gözetmeksizin bombalaması ve sivilleri infaz etmesi, ayrıca İsrail’in yiyecek, su, ilaç, yakıt, barınak ve diğer insani yardımları ablukaya alması” iddialarının kanıtıdır. Davaya göre bu eylemler bölgeyi “kıtlığın eşiğine” getirdi.

Güney Afrika, soykırımın yanı sıra, İsrail’in Gazze Şeridi’nde “din, eğitim, sanat, bilim, tarihi anıtlar, hastaneler ve hastaların ve hastaların barındığı yerlere” saldırarak Filistin kültürüne saldırı başlatması da dahil olmak üzere başka uluslararası hukuk ihlalleri de yaptığını iddia ediyor. Yaralılar toplanıyor”.

Daha önce buna benzer davalar açıldı mı?

Evet. Soykırım Sözleşmesi uyarınca ulus devletler, çatışmaya doğrudan dahil olsun veya olmasın diğer ülkelere karşı soykırım suçlamasında bulunabilir. 2019 yılında Gambiya, İslam İşbirliği Teşkilatı adına, Rohingya halkına yönelik vahşet nedeniyle Myanmar aleyhine mahkemeye dilekçe vermişti.

İsrail ve Güney Afrika, UAD’nin tarafıdır, yani kararları her ikisi için de bağlayıcıdır. Ancak UAD, İsrail’in ABD tarafından sıkı bir şekilde korunduğu BM Güvenlik Konseyi’nden daha fazla ağırlığa sahip olsa da, mahkemenin yaptırım gücü yok. Aslında UAD’nin emirleri bazı durumlarda hiçbir ciddi sonuç doğurmadan göz ardı edildi.

Örneğin Mart 2022’de, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden bir ay sonra Kiev, Rusya’ya karşı Mahkemede dava açtı. Bu durumda Ukrayna, UAD’den Rusya’nın saldırganlığını durdurmak için acil durum tedbirleri belirlemesini de talep etti.

Mahkeme, Ukrayna’ya yapılan saldırıdan “derin endişe duyduğunu” belirterek, Moskova’ya kısa bir süre sonra askeri operasyonları durdurma emri verdi. Ancak aradan bir yıldan fazla zaman geçmesine rağmen Avrupa’daki savaş devam ediyor.

Sonra ne olur?

Güney Afrikalı yetkililer Salı günü, UAD’nin 11-12 Ocak için bir duruşma ayarladığını doğruladı. Güney Afrika Uluslararası İlişkiler ve İşbirliği Departmanı sözcüsü Clayson Monyela, eski Twitter adı olan X’te “Avukatlarımız şu anda bunun için hazırlanıyor” dedi.

Sadece açık olmak gerekirse. ICJ davanın duruşmasını planladı #Güney Afrika tetikledi. Bu, 11-12 Ocak 2024’te Lahey’de yapılacak. Avukatlarımız şu anda bunun hazırlıklarını yapıyor. https://t.co/Cx1YceIYFM

— Clayson Monyela (@ClaysonMonyela) 2 Ocak 2024

Ancak işlemler zaman alabilir, hatta yıllar alabilir. Mahkeme hâlâ Gambiya’nın Myanmar’a karşı 2019’dan itibaren açtığı davayı tartışıyor. Bu davada delil niteliğinde duruşmalar yapıldı; en sonuncusu Ekim 2023’te mahkemenin Gambiya’dan Myanmar’ın karşı iddialarına yanıt vermesini istediği duruşmalardı.

Güney Afrika, Aralık ayındaki sunumunda proaktif olarak hızlandırılmış bir süreç talep etti. UAD’den acil durum kararı alınması çağrısı, Ukrayna davasında olduğu gibi, birkaç hafta içinde oldukça hızlı sonuçlar doğurabilir.

Davaya yanıt veren İsrail Dışişleri Bakanlığı, soykırım iddialarını şiddetle reddetti ve Pretoria’nın davasını “kan iftirası” ve mahkemenin “aşağılık ve aşağılayıcı bir istismarı” olarak nitelendirdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada ayrıca Güney Afrika’yı Hamas saldırılarında “suç ortağı” olmakla suçladı.

Salı günü sözcü Eylon Levy, Tel Aviv’in Lahey duruşmalarında kendisini savunacağını doğruladı. Levy gazetecilere verdiği demeçte, “Güney Afrika liderlerine, tarih sizi yargılayacak ve sizi merhametsizce yargılayacak,” dedi.

Washington merkezli bir düşünce kuruluşu olan Quincy Enstitüsü’nün yöneticisi Sarang Shidore, bu tutumun Tel Aviv’in şikayeti Gazze’deki politikalarına ciddi bir meydan okuma olarak ele aldığı anlamına gelebileceğini söyledi.

UAD’nin vereceği herhangi bir kararın savaşın kendisi üzerinde çok az etkisi olsa da, Güney Afrika ve Filistinliler lehine verilecek bir karar, İsrail’in bir numaralı destekçisi ve fiili silah deposu olan ABD hükümeti üzerinde ciddi bir baskı oluşturacaktır.

Shidore, ABD’nin Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin tutumu ile Gazze savaşına ilişkin tutumu arasındaki keskin farklılığa değinerek, “Biden Yönetimi, savaşın yerel muhaliflerine ve uluslararası çifte standart suçlamalarına karşı giderek daha savunmasız hale geliyor” dedi. Ancak İsrail’e karşı verilecek bir kararın “ABD’nin duruşuna etkileri” olabileceğini söyledi.

Shidore, “Benim düşüncem Biden Yönetimi ve bazı önemli Avrupalı ​​müttefiklerin UAD’de İsrail’i güçlü bir şekilde destekleyecekleri yönünde” diye ekledi. “Fakat bu desteğin tam olarak nasıl ifade edildiğini göreceğiz.”