Çin, İran ile Suudi Arabistan arasında bir anlaşma müzakeresinde geçen hafta elde ettiği diplomatik başarının devamını getirmeyi hedefliyor.
Wall Street Journal’a göre Çin, İran’dan ve Körfez İşbirliği Konseyi’nin (KİK) altı Arap komşusundan üst düzey yetkililerin katılacağı benzeri görülmemiş bir zirveye ev sahipliği yapmayı planlıyor.
ABD merkezli yayın organının Pazar günü plana aşina isimsiz kaynaklara dayandırdığı haberine göre, zirve, İran ve Suudi Arabistan’ın diplomatik ilişkileri yeniden kurma sürecini tamamlamasının ardından bu yıl içinde Pekin’de yapılacak.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Aralık ayında Suudi Arabistan’daydı ve bildirildiğine göre KİK liderlerine zirveyi tanıtmıştı.
Xi, geçtiğimiz ay Pekin’de İran Cumhurbaşkanı Ebrahim Raisi’yi resmen kabul ettiğinde, Arap liderlerle imzaladığı ve İran’ın tartışmalı üç ada üzerindeki mülkiyetini ve Tahran’ın bölgesel nüfuzunu, nükleer ve askeri programlarını sorgulayan ortak bildirisinin yan etkilerini kontrol altına almaya çalıştı.
Raisi’nin öneriyi memnuniyetle karşıladığı bildirildi, ancak yönetimi Pekin’le daha güçlü ekonomik bağlar peşinde koşarken, Çin’in İran’ın 2015’te dünya güçleriyle yaptığı ve ABD’nin 2018’de tek taraflı olarak terk ettiği nükleer anlaşmasını yeniden tesis etme müzakerelerinde daha büyük bir rol oynamasını bekliyor.
Çin, KİK ülkeleri ve İran’ı diyalog için bir odaya çekmeyi başarırsa, Pekin’in geçen hafta Tahran ile Riyad arasındaki yedi yıllık ayrılığı sona erdirme konusunda sürpriz bir anlaşmaya varan müzakerelere ev sahipliği yapmasının ardından yeni bir diplomatik zaferin sinyalini vermiş olacak.
İki bölgesel rakip, dışişleri bakanlarının diplomatik misyonları yeniden açmak için iki ay içinde bir araya geleceği konusunda anlaştılar ve Çin ile imzaladıkları üçlü bildiride, kendilerini yirmi yıl önce imzaladıkları iki işbirliği anlaşmasını uygulama taahhüdünde bulundular.
İran dışişleri bakanlığı, 2016’da kapatılan büyükelçiliklerin yakında Tahran ve Riyad’da yeniden açılacağını, Meşhed ve Cidde’de başkonsoloslukların yeniden kurulacağını söyledi.
WSJ, anlaşmanın bir parçası olarak Suudi Arabistan’ın, Tahran’ın Suudi devleti tarafından finanse edildiğine inandığı ve “terörist” bir örgüt olarak gördüğü Farsça bir televizyon kanalı olan Iran International’ın olumsuz haberlerini yumuşatmayı kabul ettiğini bildirdi.
Ana şirketi Volant Media aracılığıyla Suudi finansmanı sağladığı suçlamalarını defalarca reddeden Iran International, geçen ay personeline yönelik tehditleri gerekçe göstererek ofislerini Londra’dan Washington DC’ye taşıdı.
Bu arada Tahran’ın, ülkenin uluslararası alanda tanınan Yemen hükümetini destekleyen Suudi liderliğindeki bir koalisyona karşı savaşında desteklediği Husi hareketi tarafından Yemen’den Suudi Arabistan’a yönelik sınır ötesi saldırıları teşvik etmeyi durdurmayı kabul ettiği bildirildi.
Uzmanlar, Tahran ile Riyad arasındaki yakınlaşmanın bölge çapındaki gerilimleri azaltmaya yardımcı olabilecek olumlu bir gelişme olmakla birlikte, bölgesel güç merkezleri arasında önemli düzeyde bir güvensizlik devam ettiği için bunun üzerine inşa etmenin zor olabileceği konusunda uyardılar.
Şimdilik, bölgedeki diğer paydaşlar yumuşamayı olumlu karşılarken, anlaşmada tamamen yer almayan ABD ihtiyatlı bir şekilde karşıladı.
İran, Suudi Arabistan ve Çin dışişleri bakanlıkları, Pekin’de imzalanan anlaşmanın ayrıntıları veya WSJ’nin raporu hakkında yorum yapmadı.
