Aharon Barak ve İsrail’in hukuka aykırılığı

Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Güney Afrika’nın İsrail’e karşı açtığı davanın ilk duruşmasını 11 ve 12 Ocak’ta gerçekleştiriyor. Güney Afrika hükümeti, 29 Aralık’ta sunduğu başvuruda, İsrail’in İsrail’e karşı savaşını yürütme biçimini savundu. Gazze doğası gereği soykırım niteliğindedir ve bu nedenle Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal etmektedir.

UAD Tüzüğü, mahkemenin taraf olduğu bir davayı ele aldığı sırada, devletin kendi uyruğundan bir yargıcının bulunmaması durumunda, taraf devletlere geçici yargıç olarak görev yapacak bir kişiyi seçmelerine izin vermektedir. Her iki eyalet de kendi yargıçlarını geçici olarak atamayı seçti. Güney Afrika eski Baş Yargıç Yardımcısı Dikgang Moseneke’yi seçerken, İsrail eski Yüksek Mahkeme Başkanı Aharon Barak’ı seçti.

Barak’ı atama kararının birçok çevreden övgü alması şaşırtıcı değil. 87 yaşındaki adam, 11’i başkan olmak üzere 28 yıl boyunca Yüksek Mahkeme’de yargıç olarak görev yaptı. Yargıç olarak kariyerinin öncesinde, İsrail başsavcısı olarak üç yıllık bir görev (1975-78) ve İbrani Üniversitesi’nde seçkin bir akademik kariyer vardı.

Uluslararası üne sahip üretken bir yazar, prestijli Batı üniversitelerinde ve uluslararası forumlarda aranan bir konuşmacı olmuştur. Onun çekiciliğinin bir kısmı, kariyeri boyunca, “dünyanın zorlu bir bölgesinde” olmanın zorluklarına rağmen hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını teşvik etmeye çalışan Batılı bir liberal hukukçu olarak başarılı bir şekilde itibar kazanmış olmasıdır.

Dikkatlice geliştirilen bu imaj ve akademik geçmişi, Holokost’tan sağ kurtulan biri olarak geçmişiyle birleşince, ona olağanüstü bir kişilik, bir nevi korkusuz insan hakları savunucusu havası bahşetti.

Barak, Güney Afrika’nın, İsrail’in Filistinlilere karşı yürüttüğü acımasız savaş yönteminin yasallığına itiraz edeceği bir davada yargıç olarak yer alacak; bu, kendisinin geniş deneyime sahip olduğu bir alan. Sonuçta İsrail Yüksek Mahkemesi, 1967’de Batı Şeria ve Gazze’nin işgalinden bu yana İsrail uygulamalarının yasallığı konusunda nihai hakemdi. Onun geçici yargıç olarak atanması, kendisinin ve mahkemenin sicilini ve bunların nasıl uygulandığını yeniden gözden geçirmek için iyi bir fırsat. İsrail’in uluslararası hukuku uygulamasını şekillendirdi.

Barak’ın başsavcı ve Yüksek Mahkeme yargıcı olarak uğraştığı en zorlu konulardan biri Batı Şeria ve Gazze’deki İsrail yerleşimleriydi. İsrail yerleşimlerinin yasa dışı olduğu konusunda neredeyse duvardan duvara fikir birliğine ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararları, BM Genel Kurulu kararları ve UAD’nin bir görüşünü içeren uluslararası hukuk otoritelerinin uzun listesine rağmen, Yüksek Mahkeme 1993 yılında yerleşim yerlerinin yasa dışı olduğu yönünde karar verdi. “yargılanamaz”. Bu, mahkemenin bunların uluslararası hukuka göre yasallığını tartışmayı reddettiği anlamına geliyor.

Mahkeme, esas olarak hükümet politikasını zayıflatabilecek ve yerleşimlerin uluslararası alanda savunulmasını zorlaştırabilecek tam bir kanunsuzluk ve kaos durumundan kaçınmak için yerleşim projesindeki bazı aşırılıkları yumuşattı. Ancak mahkemenin belirlediği kurallar, her şeyden çok, tüm yerleşim projesinin meşrulaştırılmasına hizmet etti. Sonuç olarak yerleşimci nüfusu 1975’te birkaç binden 2023’te 700.000’e yükseldi.

İsrail’in Batı Şeria’da ördüğü duvarla ilgili vakalarda da benzer bir tabloya rastlamak mümkün. 2004 yılında UAD, duvarın yasa dışı olduğunu çünkü Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkı da dahil olmak üzere insan haklarını ihlal ettiğini belirten bir tavsiye niteliğinde görüş yayınladı. Ancak Barak farklı fikirde olmak için yalvardı.

Onun liderliğinde mahkeme, duvarın Batı Şeria boyunca kıvrılarak Filistinlileri topraklarından ayırmasına ve hareketlerini önemli ölçüde kısıtlamasına rağmen yasal onay damgasını çıkardı. Yerel halkın haklarının orantısız ihlali nedeniyle rotada küçük değişiklikler yapılması konusunda birkaç yasal zorluk başarılı olsa da, bu kararlar uluslararası hukukun bazı önemli ilkelerini göz ardı etti. Sonuç olarak köy ve mahalleleri kesen duvar projesinin tamamı mahkeme tarafından meşrulaştırıldı.

Barak döneminde Yüksek Mahkeme aynı zamanda cezai amaçlı ev yıkımı gibi vahşi uygulamaları da göz ardı etmeye devam etti. İlk olarak Güney Afrika’daki İkinci Boer Savaşı’nda (1899-1902) İngilizler tarafından uygulamaya konulan bu uygulama, Filistin’deki Arap İsyanını (1936-39) bastırmak amacıyla İngiliz Mandası yetkilileri tarafından ithal edildi.

Bu uygulamanın yasal dayanağı, Ürdün’ün 1948 ile 1967 yılları arasında Batı Şeria’yı kontrol etmesiyle ortadan kalktı, ancak bölgeleri işgal ettikten sonra İsrail, sömürge yasasını yeniden canlandırdı ve bunu, işgale direnmede aktif olduğundan şüphelenilen Filistinlilerin ailelerine karşı yoğun bir şekilde kullandı.

Yüksek Mahkeme, Cenevre Sözleşmesi’nin toplu ceza yasağını ihlal etmesi nedeniyle bu uygulamanın uluslararası hukuka göre yasa dışı olduğu iddiasını defalarca reddetti. Bu uygulamanın acımasız doğası nedeniyle mahkemede bazı muhalif görüşler olsa da, Barak’ın liderliğinde uygulama onaylandı ve cezai olduğu reddedildi ve caydırıcılık yoluyla güvenliği artırmayı amaçlayan idari bir önlem olarak sunuldu.

Az sayıda davada mahkeme, yıkımın orantısız olduğuna karar verdi ve evin bir kısmının mühürlenmesini tercih etti, ancak prensipte, uluslararası hukuka göre açıkça yasa dışı olmasına rağmen bu uygulamaya hiçbir zaman itiraz etmedi. Barak’ın rolü yine yasal normlara aykırı olanı yasal hale getirmekti.

İşkenceye başvurma kararı muhtemelen Barak’ın, uluslararası hukukta açıkça yasa dışı olanı meşrulaştırmak ve kurtarmak için aşırılıkları kontrol etme yaklaşımını en iyi örnekleyen karardır. Uluslararası hukukta işkence yasağı mutlaktır. Savaş ve barış zamanlarında ve her koşulda geçerli olan uluslararası hukukun temel ilkesi olan jus cogens statüsüne kavuşmuştur. Barak’a göre öyle değil.

Yüksek Mahkeme 1999 yılında verdiği bir kararda işkence yasağı ilkesini onadı ancak bu yasak mutlak değildi. Barak’ın rehberliğinde, “saatli bomba” durumlarında işkencenin kullanılmasına, ya da öfori deyimiyle “fiziksel soruşturma araçları”na kapıyı açık bıraktı. Bu gibi durumlarda sorgulayıcılar sorumlu tutulamaz. Hem yasağı hem de onu aşmak için gereken boşluğu etkili bir şekilde uygulamaya koydu.

Bu olaydan sonra işkence vakalarında belirgin bir azalma yaşanırken, Barak’ın açtığı arka kapı kapıya dönüştü. İşkence vakaları birkaç yıl içinde önemli ölçüde arttı ve bu, 7 Ekim saldırılarından önce bile Filistinli siyasi tutuklulara karşı yaygın bir uygulamaydı. İnsan hakları örgütleri cinsel şiddet vakalarını işkence ve ölümle sonuçlanan işkence olarak belgeledi. İşkenceyi uygulayanların hiçbiri hakkında dava açılmadı.

Barak’ın uluslararası hukuka karşı şövalyeci yaklaşımının bir başka örneği de Mübarek Awad davasıdır. Kudüs’teki diğer Filistinliler gibi Awad’a da 1967’den sonra İsrail yasalarına göre daimi ikamet statüsü verildi. Amerika Birleşik Devletleri’nde birkaç yıl geçirdikten sonra evine döndü ve şiddete karşı şiddet içermeyen direnişi teşvik etmek amacıyla 1983’te Filistin Şiddetsizlik Çalışmaları Merkezi’ni kurdu. meslek.

Awad’ın aktivizmi İsrail hükümetinin öfkesini çekti; İsrail hükümeti, Kudüs’te doğmuş olmasına ve ABD’ye okumak için seyahat etmeden önce daimi oturma iznine sahip olmasına rağmen 1988’de onu sınır dışı etmeye karar verdi.

Yüksek Mahkeme, Awad’ın hukuki itirazını reddetti ve işgal altındaki bir bölgedeki nüfusun sınır dışı edilmesini açıkça yasaklayan uluslararası hukukun geçerliliğini reddetti. Barak, diğer iki yargıcın da aynı fikirde olduğu mahkeme kararını yazdı. İsrail yasalarını uygulayarak Awad’ın ikamet statüsünün sona erdiğini ve memleketinde kalma hakkının olmadığını belirtti.

İsrail hükümeti bu emsali, Kudüs’teki binlerce Filistinlinin Kudüs’te ikamet etme statüsünü geçersiz kılmak için kullandı. Yerli Filistin halkına göçmen muamelesi yapan bu yasal çerçeve bugün hâlâ kullanılıyor ve Filistinlilerin yurtdışında seyahat etme, eğitim alma ve çalışma olanaklarını ciddi biçimde kısıtlıyor.

Bu örnekler -ki tek örnekler değil- Barak’ın uluslararası hukuka yaklaşımını gösteriyor: Hedeflerinize uymadığında onu görmezden gelin veya hukukun üstünlüğüne ve insan haklarına uygunluk imajı yaratan çarpık bir versiyonunu uygulayın. bazı kısıtlamalarla devam etmek yanlış bir uygulamadır. İsrail’in insan hakları ihlalleriyle doğrudan yüzleşmeden, liberal, insan haklarını seven hakim imajından yararlanma yaklaşımıdır.

Ancak Filistinliler için sonuçlar çok vahim oldu. Bunu artan sayıda yerleşimci ve yerleşimde, tutuklulara yönelik işkence ve kötü muamelenin normalleşmesinde, evleri yıkıldığı için evsiz kalan çocuk ve ailelerde, barınamayan onbinlerce Filistinlide çok açık bir şekilde görüyoruz. Kudüs’e geri dönüyorlar çünkü İsrail onları uluslararası hukuk tarafından korunan yerli bir nüfus olarak değil, ikamet statülerini kaybetmiş yabancı göçmenler olarak görüyor.

Bazıları bu dengeleme yaklaşımının bu koşullar altında beklenebilecek en iyi yaklaşım olduğunu iddia edebilir. Ancak bu argüman, büyük resmi ve Barak’ın kararlarına maruz kalanların acılarını görmezden gelmemiz gerektiği anlamına geliyor.

Hiçbir hukuki analiz ya da siyasi gerekçe, Uluslararası Af Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü, Al-Haq ve B’tselem gibi insan hakları örgütleri ve bazı BM özel kuruluşları tarafından belgelendiği gibi, Barak’ın gözetiminde karmaşık bir apartheid sisteminin ortaya çıktığı gerçeğini gizleyemez ya da mazur gösteremez. raportörler.

İnsan haklarına ve hukukun üstünlüğüne gerçekten bağlı olan hiç kimse, bırakın asıl yasal kolaylaştırıcı olmayı, böylesine acımasız bir sistemin kendi gözetimi altında ortaya çıkmasına izin vermezdi.

Barak’ın yaklaşımı ve itibarı uzun süre İsrail’in uluslararası mahkemelerde hukuki hesaplaşmadan kaçınmasına yardımcı oldu. UAD’ye geçici yargıç olarak atanması, İsrail’in yasal “kurşun geçirmez yeleği” rolünün bir başka tekrarıdır. Barak’ın uluslararası hukuka uygun olduğunu öne sürdüğü İsrail saldırıları ve uygulamalarının değil, 7 Ekim saldırılarının soykırım olarak tanımlanabileceğine zaten karar vermiş gibi göründüğü için ne karar vereceği konusunda hiçbir sürpriz olmayacak. . Şans eseri Lahey’de 17 yargıçtan yalnızca biri o olacak.

Bu makalede ifade edilen görüşler yazara aittir ve Al Jazeera’nin editoryal duruşunu yansıtmayabilir.