Avukatlar, BM yüksek mahkemesinin Gazze’de soykırım riskinin makul olduğunu söylemesinin ardından ülkeleri İsrail’e silah satışlarını askıya almaya çağırıyor.
İnsan hakları savunucuları ve hukuk uzmanları, Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) İsrail’e, Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilere karşı soykırım anlamına gelebilecek eylemleri önlemek için “gücü dahilindeki tüm tedbirleri” alması yönünde talimat veren kararını memnuniyetle karşıladılar.
Birleşmiş Milletler Yüksek Mahkemesi Cuma günü açıkça ateşkes talebinde bulunmaktan geri dursa da, bombalanan Filistin bölgesinde makul bir soykırım riski bulunduğunu kabul etti ve Güney Afrika’nın açtığı davayı reddetmeyi reddetti.
Washington DC’deki bir düşünce kuruluşu olan Democracy for the Arab World Now (DAWN) savunuculuk direktörü Raed Jarrar, “Bu, İsrail için çok büyük bir yenilgi; son 75 yılın en büyük yenilgilerinden biri” dedi.
Ancak Jarrar, El Cezire’ye verdiği demeçte, kararın tek başına “İsrail’in ötesine geçtiğini”, zira kararın Gazze’de meydana geldiği iddia edilen soykırımı önlemek için ülkelerin harekete geçme yönündeki yasal ve siyasi yükümlülüklerini vurguladığını söyledi.
UAD’nin Lahey’deki kararı aynı zamanda İsrail hükümetine yapılan silah transferlerinin askıya alınması yönündeki çağrıların yenilenmesine de yol açtı; savunucular bunun suç ortaklığı anlamına geldiğini ve uluslararası hukuku ihlal ettiğini söylüyor. Buna İsrail’in en büyük destekçisi olan ABD’den yapılan silah sevkiyatları da dahildir.
Jarrar, “Bu, ABD hükümetinin İsrail’le açık çek politikalarına devam edemeyeceğinin farkına varıldığı bir dönüm noktasıdır” dedi.
“ABD artık İsrail’le silah transferine devam edemez ve etmemelidir.”
‘İyi niyet jesti’ değil
ABD, İsrail’e yılda en az 3,8 milyar dolar askeri yardım sağlıyor. Yıllardır insan hakları savunucuları ve giderek artan sayıda ABD’li yasa koyucu, Washington’a yardımın İsrail’in insan hakları siciline ve uluslararası hukuka bağlı olması çağrısında bulunuyordu.
Ancak ABD Başkanı Joe Biden, İsrail hükümetine yardımı artırırken bu çabaları reddetti.
Hamas’ın güney İsrail’de 1.100’den fazla insanı öldüren saldırısının ardından İsrail’in 7 Ekim’de Gazze savaşını başlatmasının ardından Biden yönetimi, büyük kısmı İsrail’e yönelik 14 milyar dolarlık bir dış yardım paketini onaylaması için Kongre’ye bir talep gönderdi. askeri yardım.
ABD hükümeti ayrıca Gazze’yi bombalamaya devam ederken ülkeye binlerce top mermisi sağlamak için Kongre’yi iki kez devre dışı bıraktı. İsrail saldırıları bugüne kadar 26.000’den fazla Filistinliyi öldürdü ve kıyı bölgelerini büyük ölçüde yok etti.
Ancak Gazze’de Filistinli sivillerin ölümüne yol açan İsrail bombalamalarında ABD silahlarının kullanıldığını gösteren rapor ve araştırmalara rağmen, Washington’a transferleri durdurması veya silahların hak ihlallerinde kullanılıp kullanılmadığını belirlemesi yönünde baskı yapma girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı.
DAWN’dan Jarrar, Washington’un uluslararası hukuk ve ABD hukuku kapsamında yükümlülükleri olduğunu açıklayarak, “Biden yönetimine bunun İsrail’e silah transferini sona erdirmek için sadece bir iyi niyet jesti olmadığını söylüyoruz” dedi.
Jarrar, “Bu, çok ciddi bir şekilde düşünmeleri gereken bir konu çünkü ABD hükümeti olarak bu savaş suçlarına bulaşmış durumda ve ABD’li yetkililer de bu suça bulaşmış durumda” dedi. “Bugünün siparişini almaları gerekiyor [from the ICJ] çok ciddice.”
Uluslararası anlaşmalar
Hak grupları, tüm BM üye ülkelerine, Gazze’de “uluslararası insani ve insan hakları hukukunu ihlal etmek için kullanılabilecek” silah transferlerini askıya alma çağrısında bulundu.
Diğer ülkelerin yanı sıra Kanada ve Birleşik Krallık da Cuma günü UAD’nin kararının ardından artan baskıyla karşı karşıya kaldı. Her iki ülke de, küresel silah akışını düzenlemeyi ve bunların uluslararası hukuk ve insan hakları ihlallerinde kullanılmasını önlemeyi amaçlayan bir BM anlaşması olan Silah Ticareti Anlaşması’na taraf devletlerdir.
Tarafların silah transferine yeşil ışık yakmasını yasaklıyor: [they have] İzin sırasında silah veya eşyaların soykırım, insanlığa karşı suçlar, 1949 Cenevre Sözleşmelerinin ağır ihlalleri, sivil nesnelere veya bu şekilde korunan sivillere yönelik saldırılar veya diğer savaş suçlarında kullanılacağına dair bilgi sahibi olmak”.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne (HRW) göre Birleşik Krallık, 2015’ten bu yana İsrail’e 474 milyon pound (602 milyon dolar) değerinde askeri ihracat lisansı verdi ve “şu anda F-35 gizli bombardıman uçağının bileşenlerinin yaklaşık %15’ini sağlıyor” Gazze’de kullanılıyor”.
Kasım ayında İngiltere’nin İsrail’e silah ihracatı konusunda baskı yapan Savunma Bakanı Grant Shapps, ülkenin “İsrail’e savunma ihracatı nispeten küçük, sadece 42 milyon pound” dedi. [$53m] geçen sene”. Parlamento tutanağına göre Shapps, silahların “ihraç edilmeden önce çok katı kriterlerden geçtiğini” söyledi.
Ancak Cuma günü, HRW’nin Birleşik Krallık direktörü Yasmine Ahmed, UAD’nin geçici emrinin Birleşik Krallık hükümetini “İsrail’e silah ihracatını derhal geçerli olmak üzere durdurmaya” zorlaması gerektiğini söyledi. Sosyal medyada “HİÇBİR soru yok” diye yazdı.
“Mahkeme makul bir soykırım riski tespit etti ve Birleşik Krallık’ın soykırımı önleme ve suç ortağı olmama yükümlülüğü var.”
Soru yok. Geçici tedbir kararı ışığında @CIJ_ICJ🇬🇧 İsrail’e silah ihracatını derhal durdurmalı @David Cameron @KemiBadenoch
Mahkeme makul bir soykırım riski tespit etti ve Birleşik Krallık’ın soykırımı önleme ve suça ortak olmama yükümlülüğü var
— Yasmine Ahmed (@YasmineAhmed001) 26 Ocak 2024
Bu yükümlülük, BM’nin 1948 tarihli Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin Sözleşmesi’nden (genellikle Soykırım Sözleşmesi olarak bilinir) kaynaklanmaktadır. Anlaşmaya taraf olan 153 ülke arasında ABD, İngiltere ve Kanada da yer alıyor.
“İster barış zamanında ister savaş zamanında işlenmiş olsun, soykırımın uluslararası hukuka göre önlemeyi ve cezalandırmayı üstlendikleri bir suç olduğunu” teyit etmektedir.
Güney Afrika, davasını UAD’ye sunduğunda bu “soykırımı önleme yükümlülüğünü” öne sürdü ve Cuma günü mahkeme, Soykırım Sözleşmesi kapsamında yer aldığını kabul etti. Anlaşmada ayrıca “soykırıma suç ortaklığının” cezalandırılabileceği belirtiliyor.
Slobodan Miloseviç’in Uluslararası Ceza Dairesi’nde yargılanmasını yürüten İngiliz avukat Geoffrey Nice, “Silahların suç amacıyla kullanılabileceğini bildiğiniz bir ülkeye silah sağlıyorsanız, o zaman bu suçlara ortak olabilirsiniz” dedi. Eski Yugoslavya Mahkemesi.
Nice, Cuma günü Al Jazeera’ye verdiği bir televizyon röportajında, “Ve belirli bir bilgi düzeyine ulaşıldıktan ve belirli bir davranış aşaması devam ettikten sonra suç ortağı olmamak çok zordur” dedi.
“Silah tedarikçilerinin çok ama çok dikkatli olması gerekir ve bazıları bunun aşağılayıcı, ciddi ve olası bir suç soruşturmasına maruz kalma riskine değmeyeceğine karar verebilir.”
Silah ihracatını askıya almaktan başka seçenek yok
Çoğu ülkenin silah ihracatıyla ilgili kendi düzenlemeleri de vardır.
Örneğin, Kanada’nın İhracat ve İthalat İzinleri Yasası, dışişleri bakanını “askeri mallar ve teknolojiye yönelik ihracat ve komisyonculuk izin başvurularını, bu maddelerin barış ve güvenliğe zarar vereceği yönünde ciddi bir risk varsa, reddetmek” ile yükümlü kılmaktadır.
Bakan ayrıca, “uluslararası insani ve insan hakları yasalarının ciddi ihlallerini gerçekleştirmek veya kolaylaştırmak için kullanılabilecek” veya “cinsiyete dayalı ciddi şiddet eylemlerinde veya kadınlara ve çocuklara yönelik ciddi şiddet eylemlerinde” kullanılabilecekse ihracatı da reddetmeli.
Geçtiğimiz yıl Kanada, İsrail’e 21,3 milyon Kanada doları (15,7 milyon dolar) değerinde silah ihraç etti.
Kanadalı savaş karşıtı grup Project Ploughshares, yakın tarihli bir raporunda, ABD’ye transfer edilen Kanada yapımı bileşenlerin, F-35 uçaklarında kullanılan bileşenler de dahil olmak üzere, sonunda İsrail ordusuna da tedarik edildiğini söyledi.
Raporda, “Kanada’nın ABD’ye yaptığı askeri ihracatın büyük çoğunluğu ne düzenleniyor ne de rapor ediliyor, bu ihracatın kesin hacimleri ve değerleri kamuoyuna açık değil ve bilinmiyor” dedi.
Orta Doğu’da Adalet ve Barış için Kanadalılar savunuculuk grubunun başkan yardımcısı Michael Bueckert, Kanada’nın “önemli insan hakları ihlallerine ve savaş suçlarına rağmen uzun yıllardır” İsrail’e silah gönderdiğini söyledi.
Ancak UAD’nin kararından sonra bu transferlerin ciddiyetinin önemli ölçüde arttığını söyledi.
“Kanada’nın potansiyel soykırıma suç ortaklığını önleme açısından başka seçenek yok; Bueckert, Al Jazeera’ye verdiği demeçte, Kanada’nın bu ağır suçlara yardım veya yataklık etmediğinden emin olmak için tüm ihracatı iptal etmesi ve silah ticaretini tamamen askıya alması gerektiğini söyledi.
“Olası bir soykırım bağlamında insan hakları açısından askeri malların güvenli ihracatı diye bir şey yoktur. Kanada’nın hiçbir şekilde katkıda bulunmadığından emin olmak için yukarıda ve öteye gitmesi gerekiyor.”
Global Affairs Canada, El Cezire’nin İsrail’e silah sevkiyatının sona erdirilmesi çağrılarına ilişkin yorum talebine hemen yanıt vermedi.
