Seçim arifesinde yürürlüğe giren yasa, Hindistan’ın ilk dine dayalı vatandaşlık testini oluşturarak Müslümanlara ve diğer bazı mültecilere karşı ayrımcılık yapıyor.
Hindistan hükümeti Pazartesi günü, 2019’da parlamento tarafından kabul edilen ancak şu ana kadar uygulanmayan bir yasa olan Vatandaşlık Değişikliği Yasası’nın (CAA) uygulamaya konulduğunu duyurdu.
Parlamentoda kabul edilmesi beş yıl önce Müslüman karşıtı önyargı iddiaları nedeniyle ülke çapında protestolara yol açan CAA’ya ilişkin bu karar, Başbakan Narendra Modi’nin ulusal seçimler aracılığıyla üçüncü dönem görevde kalmasını istemesinden haftalar önce geldi.
Peki yasa neyle ilgili ve neden bu kadar tartışmalı?
Hindistan’daki Vatandaşlık Değişikliği Yasası nedir?
1955 tarihli Vatandaşlık Kanununda değişiklik yapan Kanun, ilk olarak Temmuz 2016’da meclise sunuldu ve Aralık 2019’da kabul edildi.
CAA’dan önce, vatandaşlığa kabul yoluyla Hindistan vatandaşlığı isteyen herhangi bir yabancı uyruklu kişinin hak kazanabilmesi için Hindistan’da 11 yıl geçirmesi gerekiyordu.
CAA, 31 Aralık 2014’ten önce Müslümanların çoğunlukta olduğu Afganistan, Bangladeş ve Pakistan’daki dini zulümden Hindistan’a kaçan Hindular, Parsiler, Sihler, Budistler, Jainler ve Hıristiyanların Hindistan vatandaşlık başvurularını hızlandırıyor. Bu kişiler beş yıl içinde vatandaşlık almaya hak kazanıyor. Bu inançlara mensup adaylar, şu anda Hindistan’da geçerli vize veya diğer gerekli evraklar olmadan yaşıyor olsalar bile bu başvuruya hak kazanabilirler.
Modi’nin yakın sırdaşı olan İçişleri Bakanı Amit Shah, X’te, yasanın komşu ülkelerde dini gerekçelerle zulüm gören azınlıkların Hindistan vatandaşlığı kazanmasına olanak tanıyacağını bildirdi.
Modi hükümeti bugün 2024 tarihli Vatandaşlık (Değişiklik) Kurallarını bildirdi.
Bu kurallar artık Pakistan, Bangladeş ve Afganistan’da dini gerekçelerle zulüm gören azınlıkların ülkemizde vatandaşlık kazanmalarına olanak sağlayacak.
Bu bildirimle Başbakan Shri @narendramodi Ji’nin…
— Amit Shah (Modi Ka Parivar) (@AmitShah) 11 Mart 2024
Peki ya Müslüman sığınmacılar?
CAA’dan önce Hindistan’ın vatandaşlık yasası, dini, bir kişinin Hindistan pasaportu almaya uygunluğunun belirleyicisi yapmıyordu. Vatandaşlığa kabul edilmek isteyen herkesin Hindistan’da yasal olarak bulunduğunu göstermesi ve vatandaşlığa hak kazanmak için aynı süreyi (11 yıl) beklemesi gerekiyordu.
CAA’nın değiştirdiği şey de bu: Bağımsız Hindistan tarihinde ilk kez vatandaşlık için dini bir test getiriyor.
Pakistan’da (Ahmadiyya gibi), Afganistan’da (Hazara) veya diğer komşu ülkelerde (Myanmar’daki Rohingyalar gibi) dini zulme maruz kalan Müslüman kurbanların, Hindistan vatandaşlığına hak kazanmaları için yine de 11 yıl beklemeleri gerekecek. Ve Hindular, Parsiler, Sihler, Budistler, Jainler ve Hıristiyanların aksine, Hindistan’daki varlıklarını haklı çıkarmak için geçerli belgelere ihtiyaçları var.
Pek çok hukuk uzmanı, bunun Hindistan Anayasası’nın 14. Maddesini ihlal ettiğini ileri sürüyor: “Devlet, Hindistan topraklarında hiç kimsenin kanun önünde eşitliğini veya kanunların eşit korunmasını inkar edemez.”
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) 2019’da yasanın Müslümanlara karşı ayrımcı olduğunu açıklayan bir bildiri yayınladı.
Ancak uzun süredir Hindistan’a sığınanların da aralarında bulunduğu diğer topluluklar da yasanın avantajlarından mahrum bırakıldı.
İnsan hakları gözlemcisi Uluslararası Af Örgütü Hindistan, Pazartesi günü yayınlanan bir X gönderisinde, yasanın eşitliğin anayasal değerlerine aykırı olduğunu ve “dine dayalı ayrımcılığı meşrulaştırdığını” söyledi. Uluslararası Af Örgütü Hindistan, yasanın aynı zamanda Sri Lanka’dan gelen Tamillere ve Nepal ve Butan gibi ülkelerden gelen göçmenlere sağlanan faydaları da reddettiğini ekledi.
Vatandaşlık Değişikliği Yasası (CAA), eşitlik ve uluslararası insan hakları hukuku gibi anayasal değerlere aykırı olan ayrımcı bir yasadır. İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan kuralların tebliği, bu bölücü yasayı bugünden itibaren yürürlüğe koyacak. #CAA
— Uluslararası Af Örgütü Hindistan (@AIIndia) 11 Mart 2024
2019 yılında yasanın kabul edilmesinin ardından Hindistan genelinde büyük protestolar patlak verdi. Yeni Delhi’de şiddetli çatışmalar yaşandı. Ülke genelinde çoğu Müslüman olmak üzere 100’den fazla kişi öldürüldü. Yüzlerce kişi de yaralandı.
Yararlanıcılar nasıl daha hızlı vatandaşlık alabilirler?
Hindistan hükümeti, CAA kapsamına girenlerin Salı günü Şah’ın içişleri bakanlığı tarafından başlatılan çevrimiçi bir portalı kullanarak Hindistan vatandaşlığına başvurabileceğini duyurdu.
Hükümetten Pazartesi günü yapılan bir bildirimde, Sayım Operasyonları Direktörü başkanlığındaki bir komitenin başvuruları inceleyeceği belirtildi. Panelde yedi üye daha yer alacak.
Sıradaki ne?
CAA yürürlüğe girmesine rağmen, yasaya karşı Hindistan mahkemelerinde bekleyen 200’den fazla dilekçe bulunuyor.
Modi’nin Bharatiya Janata Partisi hükümeti, yasanın yalnızca dini zulümden kaçanları korumayı amaçladığını öne sürerek, yasanın Müslümanlara karşı ayrımcı olduğunu reddetti. İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, yasa hakkında “birçok yanlış algının yayıldığı” ve uygulamanın Kovid-19 salgını nedeniyle ertelendiği belirtildi.
Aynı zamanda eleştirmenler, Hindu çoğunlukçu BJP’nin Hindistan’daki göçmenleri geçerli belgeleri olmadan tespit edip sınır dışı etmeyi amaçlayan Ulusal Vatandaş Kaydı (NRC) adlı başka bir girişimi uygulamaya koymasından korkuyor.
CAA ve NRC birlikte ele alındığında, hükümetin “yasadışı” olduğu düşünülen tüm göçmenleri sınır dışı etmesine izin verebilir ve daha sonra Hinduların, Parsilerin, Sihlerin, Budistlerin, Jainlerin ve Hıristiyanların yeniden girişine izin verirken aynı fırsatı Müslümanlara da tanıyabilir.
BJP liderleri daha önce Müslüman mültecilere karşı ayrımcılık yapan açıklamalarda bulunmuştu. İçişleri Bakanı Şah geçmişte Bangladeşli göçmenleri “termitler”, “sızıcılar” ve ulusal güvenliğe tehdit olarak nitelendirmişti.
NRC nedir ve CAA ile nasıl bağlantılıdır?
NRC, “yasadışı” göçmenleri tespit edip sınır dışı etmeyi amaçlayan bir kayıttır.
Bu uygulama şu ana kadar yalnızca Hindistan’ın kuzeydoğu eyaleti Assam’da uygulandı; burada Ağustos 2019’da Hindular ve Müslümanlar da dahil olmak üzere yaklaşık iki milyon kişi vatandaşlık listesinin dışında bırakıldı. BJP, NRC’yi ülke çapında uygulama niyetini açıkladı.
Şu ana kadar tepkiler ne oldu?
CAA uygulamasının bir sonucu olarak Hindistan’ın bazı bölgelerinde protestolar patlak verdi.
Yeni Delhi’deki bir üniversite olan Jamia Millia Islamia’nın öğrencileri Al Jazeera’ye enstitüde protestoların patlak verdiğini ve polisin geldiğini söyledi. Güvenlik güçleri, 2019 ve 2020’de CAA protestolarının merkezi haline gelen Delhi’nin Shaheen Bagh yakınındaki bölgelerde bayrak yürüyüşleri düzenledi.
Eleştirmenler ayrıca, seçimler yaklaşırken yasanın nasıl bilinçli olarak uygulandığına da dikkat çekti. CAA karşıtı protestolarla yakından ilişkili olan siyaset bilimci ve aktivist Yogendra Yadav, El Cezire’ye BJP’nin seçimler öncesinde seçmenleri kutuplaştırma hareketinin şaşırtıcı olmadığını söyledi.
Muhalefetteki Kongre partisinin sözcüsü Jairam Ramesh, X’te şunları paylaştı: “Kuralların bildirilmesi için dokuz uzatma talebinden sonra, seçimlerden hemen önceki zamanlama, açıkça, özellikle Batı Bengal ve Assam’da seçimleri kutuplaştırmak için tasarlandı”.
Güneydeki Kerala eyaletini yöneten muhalefetteki Hindistan Komünist Partisi (Marksist), Salı günü CAA’ya karşı eyalet çapında protesto çağrısında bulundu.
Tüm Assam Öğrenci Birliği (AASU) da dahil olmak üzere Assam’daki çeşitli kuruluşlardan aktivistler, Salı günü eyalet çapında kapatma çağrısında bulunarak yasanın kopyalarını yaktı. Farklı öğrenci grupları Meghalaya ve Tripura dahil diğer bölgesel eyaletlerde de benzer protestolar düzenliyor. Bu grupların çoğu, CAA’ya ayrımcı olduğu iddiası nedeniyle değil, herhangi bir yabancı uyruklu için vatandaşlık statüsünün yasallaştırılmasına karşı çıktıkları için karşı çıkıyor.
