Al Jazeera, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bir yıl sonra dünyanın çeşitli ülkelerinin siyasi, askeri ve ekonomik durumlarını inceliyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali yaklaşık bir yıl önce başladığından beri, dünya genel olarak üç kampa ayrıldı: Ukrayna ile müttefik ülkeler, çatışmaya tarafsız olanlar ve Rusya’yı savunan uluslar.
Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği ülkeleri Ukrayna’ya toplam 100 milyar doları aşkın askeri yardım sağlarken, diğer ülkeler Rusya’ya yaptırımlar uygulayarak veya Birleşmiş Milletler’de oy kullanarak konumlarını belli etmeyi seçtiler.
Aşağıdaki infografik dizisinde Al Jazeera, çeşitli ülkelerin siyasi, askeri ve ekonomik konumlarını inceliyor.
Siyasi duruş
Bir ülkenin siyasi olarak nerede durduğunu bilmenin bir yolu, Birleşmiş Milletler’de nasıl oy kullandıklarına bakmaktır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (UNGA) 193 üye devletten oluşur ve BM sisteminin en temsili organıdır. Kararlara karar verirken her üye devlete eşit oy hakkı verilir.
UNGA tarafından alınan kararlar bağlayıcı değildir, yani yasal güçleri yoktur. Aksine, belirli bir konudaki uluslararası toplumun iradesinin bir ifadesi olarak görülüyorlar.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından BM, 25 yıl sonra ilk acil durum toplantısını yaptı. 193 üyeli meclis o zamandan beri Ukrayna ile ilgili çeşitli endişeleri ele alan dört özel kararı oyladı.
Aşağıdaki harita, bu ülkelerin bu dört özel kararda nasıl oy kullandığını özetlemektedir.
Tüm kararların lehinde oy kullanan ülkeler (102 ülke):
Not: Yıldız işareti*, bu ülkenin en az bir oylamada bulunmadığı anlamına gelir.
Afganistan*, Arnavutluk, Andorra, Antigua ve Barbuda, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Belçika, Benin*, Bosna Hersek, Bulgaristan, Kanada, Çad, Şili, Kolombiya, Komor Adaları*, Kosta Rika, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, DRC , Danimarka, Cibuti*, Dominika*, Dominik Cumhuriyeti, Doğu Timor, Ekvador, Estonya, Mikronezya Federal Devletleri, Fiji, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Almanya, Yunanistan, Grenada, Guatemala, Haiti, Macaristan, İzlanda, İrlanda, İsrail, İtalya, Fildişi Sahili, Jamaika, Japonya, Kiribati, Letonya, Lübnan*, Liberya, Libya, Lihtenştayn, Litvanya, Lüksemburg, Malavi, Malta, Marshall Adaları, Moritanya*, Mauritius, Moldova, Monako, Karadağ, Fas*, Myanmar, Nauru , Hollanda, Yeni Zelanda, Kuzey Makedonya, Norveç, Palau, Panama, Papua Yeni Gine, Paraguay, Peru, Filipinler, Polonya, Portekiz, Romanya, Ruanda*, Saint Lucia, Samoa, San Marino, São Tomé ve Príncipe*, Sırbistan, Seyşeller, Sierra Leone, Slovakya, Slovenya, Solomon Adaları*, Somali*, Güney Kore, İspanya, İsveç, İsviçre erland, Bahamalar, Türkiye, Tuvalu, Ukrayna, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Uruguay, Zambiya*.
En az bir kararda lehte oy kullanan veya çekimser kalan ülkeler (47 ülke):
Angola, Bahreyn, Bangladeş, Barbados, Belize, Butan, Botsvana, Brezilya, Brunei, Kamboçya, Cape Verde, Mısır, Gana, Gine-Bissau*, Guyana, Honduras, Endonezya, Irak, Ürdün, Kenya, Kuveyt, Lesotho, Madagaskar, Malezya, Maldivler, Meksika, Nepal, Nijer, Nijerya, Umman, Katar, Saint Kitts ve Nevis, Saint Vincent ve Grenadinler, Suudi Arabistan, Senegal, Singapur, Güney Sudan, Surinam, Tayland, Gambiya, Togo*, Tonga, Trinidad ve Tobago, Tunus, Birleşik Arap Emirlikleri, Vanuatu, Yemen.
Tüm kararlarda çekimser oy kullanan ülkeler (16 ülke):
Ermenistan*, Kamerun*, El Salvador*, Ekvator Ginesi*, Eswatini*, Gine*, Hindistan, Moğolistan, Mozambik, Namibya, Pakistan, Güney Afrika, Sri Lanka, Sudan, Tanzanya, Uganda.
En az bir kararda aleyhte oy kullanan veya çekimser kalan ülkeler (19 ülke):
Cezayir, Bolivya, Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Küba, Eritre, Etiyopya*, İran*, Kazakistan, Kırgızistan, Laos, Mali, Nikaragua, Çin, Kongo Cumhuriyeti, Tacikistan, Özbekistan*, Vietnam, Zimbabve.
Tüm kararlara karşı oy kullanan ülkeler (4 ülke):
Beyaz Rusya, Kuzey Kore, Rusya, Suriye.
Tüm kararlarda yer almayan ülkeler (4 ülke):
Azerbaycan, Burkina Faso, Türkmenistan, Venezuela.
Gabon, bir karara lehte veya aleyhte oy veren tek ülke oldu.
Kararların her birinin ayrıntılı bir dökümü aşağıda listelenmiştir:
Acil Oturum 1 – Rusya’nın askeri güçlerini Ukrayna’dan çekmesini talep edin
Lehte: 141 | Karşı: 5 | Çekimser: 35
2 Mart 2022’de 141 ülke, Rusya’nın askeri güçlerini Ukrayna’dan “derhal, tamamen ve koşulsuz olarak” çekmesini talep eden bir BM kararı lehinde oy kullandı. Kararın geçmesi için evet/hayır oylarının üçte iki çoğunluğu gerekiyordu.
Çekimser kalan 35 ülke arasında Çin, Hindistan, İran ve Güney Afrika yer alırken, Beyaz Rusya, Eritre, Kuzey Kore, Suriye ve tabii ki Rusya olmak üzere beşi aleyhte oy kullandı. BM’ye borçlarını ödemediği için iki yıl süreyle askıya alınan Venezuela’nın da aralarında bulunduğu 12 ülke oylamaya katılmadı.
Acil Oturum 2 – Ukrayna’ya yönelik saldırının insani sonuçları
Lehte: 140 | Karşı: 5 | Çekimser: 38
24 Mart’ta kabul edilen ikinci bir kararda, BM Genel Kurulu’nun neredeyse dörtte üçü Ukrayna’da yardıma erişim ve sivil koruma talep etmek için oy kullandı ve Rusya’yı “korkunç” bir insani durum yaratmakla eleştirdi.
Ukrayna ve müttefikleri tarafından hazırlanan karara Beyaz Rusya, Eritre, Kuzey Kore, Rusya ve Suriye’den 140 lehte, 5 aleyhte oy alırken, 38 ülke çekimser kaldı. On ülke oylamaya katılmadı.
Acil Durum 3. Oturum – Rusya’nın BM İnsan Hakları Konseyi’nden Askıya Alınması
Lehte: 93 | Karşı: 24 | Çekimser: 58
7 Nisan’da, Rusya’nın BM İnsan Hakları Konseyi’nden (UNHRC) askıya alınmasına yönelik ABD destekli bir karar 93 lehte, 24 aleyhte ve 58 çekimser oyla kabul edildi. Kararın geçmesi için çekimserler hariç üçte iki çoğunluk gerekiyordu.
Karar, Kiev yakınlarındaki Bucha kasabasında sivil cesetlerin bulunmasının ardından geldi.
Rus heyeti, oylama beklentisiyle o gün erken saatlerde İnsan Hakları Konseyi’nden ayrıldığını duyurdu. UNHRC, insan haklarını küresel olarak geliştirmek ve korumaktan sorumludur.
Acil Durum 4. Oturum – Rusya’nın Ukrayna’nın bazı kısımlarını ilhak etme hamlesini kınayan Ukrayna’nın toprak bütünlüğü
Lehte: 143 | Karşı: 5 | Çekimser: 35
Eylül ayı sonlarında Rusya, Ukrayna’nın doğu ve güneyindeki kısmen işgal edilmiş dört vilayetin ilhakını resmen ilan etti. Kiev ve Batılı müttefikleri, oylamayı anlamsız ve yasadışı olarak reddetti.
12 Ekim’de BM Genel Kurulu, Rusya’nın Ukrayna’da kısmen işgal altındaki dört bölgeyi “yasadışı ilhak girişimini” kınayan bir oylama yaptı ve ülkeleri bu hareketi tanımamaya çağırdı. 193 üyeli Genel Kurulun dörtte üçü – 143 ülke – Ukrayna’nın uluslararası kabul görmüş sınırları içindeki egemenliğini, bağımsızlığını, birliğini ve toprak bütünlüğünü yeniden teyit eden kararı destekledi.
Karara karşı oy kullanan dört ülke Rusya’ya katıldı – Beyaz Rusya, Nikaragua, Kuzey Kore ve Suriye. Çin, Hindistan, Pakistan ve Güney Afrika’nın da aralarında bulunduğu 35 ülke de çekimser kaldı. Geri kalanlar oy kullanmadı.
Ukrayna’yı silahlandıran ülkeler
Bir Alman düşünce kuruluşu olan Kiel Dünya Ekonomisi Enstitüsü’nün son verilerine göre, en az 32 ülke Ukrayna’ya silah, teçhizat veya ordu için mali yardım da dahil olmak üzere askeri yardım sağladı.
Askeri yardım sağlayan 32 ülkeden 25’i, 30 üye devletle dünyanın en büyük askeri ittifakı olan NATO’nun bir parçasıdır. Rusya ile yakın ilişkileri olan Başbakan Viktor Orban liderliğindeki Macaristan bu listede özellikle eksik.
Ukrayna’ya silah ve askeri teçhizat sağlayan ülkeler şunlardır: Avustralya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Kanada, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, Japonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Hollanda , Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Güney Kore, Romanya, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, Türkiye, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri.
Yukarıdaki liste, ölümcül olmayan yardım veya yakıt sağlayan ülkeleri içermez. Bazı ülkeler de transferlerini gizli tutmuş olabilir.
Ukrayna’ya gönderilen askeri yardım, konvansiyonel silahların yanı sıra daha gelişmiş teçhizat ve modern silahları da içeriyor.
Silahlar arasında topçu, uçaksavar silahları, tanksavar silahları, zırhlı araçlar, keşif ve saldırı uçakları, helikopterler, hafif silahlar, mühimmat ve vücut zırhı yer alıyor.
Ocak ayında ABD, İngiltere ve Almanya, Ukrayna’ya modern ana muharebe tankları gönderme sözü verdi. İngiltere, Challenger 2 tanklarından 14’ünü teslim edeceğini söyledi, Almanya 88 Leopard tankını göndermeyi kabul etti ve ABD, ülkenin savaş çabalarını desteklemek için düzinelerce M1 Abrams’ı göndereceğini söyledi.
Analistler, Rus savunma hatlarında delikler açmak ve Moskova’nın işgalin ilk haftalarında ele geçirdiği toprakları geri almak için en son nesil ana muharebe tanklarının Ukrayna için hayati önem taşıdığını söylüyor.
NATO ve müttefikleri ayrıca özel kuvvetler de dahil olmak üzere on binlerce Ukrayna askerini eğitti.
Ukrayna’ya yardım sağlayan ülkeler
Kiel Enstitüsü’ne göre, 40 ülke 24 Ocak ile 20 Kasım 2022 arasında Ukrayna’ya en az 108 milyar avro (115 milyar dolar) mali, insani ve askeri yardım taahhüt etti.
ABD, 47,8 milyar avroluk (51,2 milyar dolar) taahhütte, en az 22,9 milyar avro (24,5 milyar dolar) askeri taahhütlere, 15,05 milyar avro (16,1 milyar dolar) mali yardım ve 9,9 milyar avro (10,6 milyar dolar) ile Ukrayna’nın en büyük katkıcısı. ) insani yardımda.
İnsani yardım, siviller için tıbbi, gıda ve diğer malzemeleri kapsarken, mali yardım hibe, kredi ve garanti şeklinde geliyor.
AB Komisyonu, AB Konseyi ve Avrupa Yatırım Bankası da dahil olmak üzere Avrupa Birliği kurumları, Ukrayna’ya taahhüt ettikleri 34,9 milyar avro (37,3 milyar ABD Doları) ile ikinci en yüksek katkıda bulunanlar olurken, İngiltere 7,1 milyar avro (7,6 milyar ABD Doları) ile üçüncü sırada yer alıyor.
20 Kasım’dan bu yana ABD ve diğer ülkeler Ukrayna’ya ek askeri paketler sözü verdi. Aşağıdaki tablo, her bir ülkenin Ukrayna’ya ne kadar taahhütte bulunduğunun ayrıntılı bir dökümünü sunmaktadır.
Rusya’ya yaptırım uygulayan ülkeler
Küresel bir yaptırım izleme veritabanı olan Castellum.ai’ye göre en az 46 ülke veya bölge Rusya’ya yaptırım uyguladı veya ABD ve AB yaptırımlarının bir kombinasyonunu benimseme taahhüdünde bulundu. 22 Şubat’tan bu yana Moskova’ya 11.307’den fazla yaptırım uygulandı ve bu da Rusya’yı dünyanın en çok yaptırım uygulanan ülkesi haline getirdi.
Tüm yaptırımların yüzde sekseni bireyleri, yüzde 18’i ise kurumları hedef alıyor. Kalan yaptırımlar gemileri ve uçakları hedef alıyor.
ABD, 1.948 ile Rusya’ya en fazla yaptırım uygulayan ülkeyi İsviçre (1.777), Kanada (1.590), İngiltere (1.414) ve AB (1.390) izledi.
