Ukrayna savaşı, Çin rolünü üstlenirken küresel güç ilişkilerini değiştiriyor

Ukrayna savaşının ikinci yılına girdiği haftada neler oldu?

Ukrayna savaşı, çatışmanın 52. haftasında Washington’un Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i başarısız ilan etmesi, Moskova’nın nükleer tehditleri yeniden gündeme getirmesi ve Çin’in ABD’ye karşı daha iddialı bir duruş sergilemesiyle uluslararası ilişkileri gözle görülür biçimde etkilemeye başladı.

Rusya’nın Ukrayna’yı topyekun işgalinin başlangıcı olarak Rus birliklerinin Ukrayna’nın doğusundaki Donbass bölgesine akın etmesinden bir yıl sonra, ABD Başkanı Joe Biden Kiev’e sürpriz bir ziyarette bulundu ve Rusya başkanının başarısız olduğunu ilan etti.

Biden o gün Polonya topraklarında yaptığı bir konuşmada, “Kendisi gibi otokratların sert ve demokrasi liderlerinin yumuşak olduğunu düşünüyordu” dedi.

“Ve sonra, Amerika’nın ve dünyanın her yerinde korku ve güç tarafından yönetilen bir dünyayı kabul etmeyi reddeden ulusların demir iradesiyle tanıştı.

Biden, Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy’yi, Zelenskyy’yi eşit olarak kabul etmeyi reddeden Putin’e layık bir düşman olarak onayladı.

“[Putin] cesareti ateş ve çelikle şekillenecek bir adam tarafından yönetilen bir ulusla savaş halinde buldu: Başkan Zelenskyy.”

Biden, “Ukrayna Rusya için asla bir zafer olmayacak. Asla.”

Biden’ın hâlâ bir savaş bölgesinin parçası olan Kiev ziyareti risklerle dolu ama sembolizmle doluydu. Biden ve Zelenskyy, şehrin merkezinde yürürken görüntülendi ve fotoğraflandı.

ABD Başkanı Joe Biden ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskiy, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının ortasında, 20 Şubat 2023'te Ukrayna'nın Kiev kentinde Saint Michael katedralinin yanında yürüyor. REUTERS/Gleb Garanich TPX GÜNÜN GÖRÜNTÜLERİ
Biden ve Zelenskyy, Ukrayna’nın Kiev kentindeki Saint Michael katedralinin yanında yürüyor, 20 Şubat 2023 [File: Gleb Garanich/Reuters]

Putin, işgalini haklı çıkarmak için ertesi gün iki saat konuştu.

“Bir yıl önce, tarihi topraklarımızdaki insanları korumak, ülkemizin güvenliğini sağlamak, 2014 darbesinden sonra Ukrayna’da gelişen neo-Nazi rejimi tehdidini ortadan kaldırmak için bir karar alındı. Özel bir askeri operasyon” diyen Putin, Ukrayna’nın Rusya yanlısı cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç’i deviren Meydan Devrimi’ne atıfta bulundu.

Putin, “Bu sorunu barışçıl yollarla çözmek için mümkün olan her şeyi, aslında mümkün olan her şeyi yaptık” dedi. Rusya’nın, sınırında bir NATO üyesi olarak Ukrayna ile asla güvende olamayacağına karar verdi. NATO, Ukrayna’nın üyelik sürecini 2008’de başlattı.

Geçmişteki açıklamalarıyla tutarlı olarak Putin, Batı’yı yeni sömürgeci ve saldırgan olarak resmetti.

“Namus, güven, edep kavramları onlara göre değil. Uzun yüzyıllar boyunca sömürgecilik, dikta, hegemonya, her şeye izin verilmesine alışmışlar, tüm dünyanın üzerine tükürmeye alışmışlar.”

ABD-Çin vekalet savaşı mı?

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, daha da kötüsü, Çin’in Rusya’ya silah sağlamayı düşündüğünü söyledi.

Blinken, CBS’ye “Şu anda sahip olduğumuz endişe, ölümcül destek sağlamayı düşündüklerine dair elimizdeki bilgilere dayanıyor ve onlara bunun bizim için ve ilişkimizde ciddi bir soruna yol açacağını açıkça belirttik” dedi.

Blinken, silah ve mühimmattan bahsettiğini açıklığa kavuşturdu, ancak ne tür silahlar olduğunu söylemedi.

Ertesi gün Çin dışişleri bakanlığı sözcüsü Wang Wenbin, “Savaş alanına silah atan Çin değil ABD’dir” dedi. ABD, Çin’e ne yapacağını söyleyecek durumda değil” dedi.

Biden, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’i geçen yıl 18 Mart’ta Pekin’in Moskova’ya “maddi destek” sunmasının “sonuçları” konusunda uyarmıştı.

Xi dikkatli bir çizgide ilerliyor.

Haziran ayında ABD’yi eleştirdi ve dünyaya “Soğuk Savaş zihniyetini ve blok çatışmasını reddetmesi, tek taraflı yaptırımlara ve yaptırımların kötüye kullanılmasına karşı çıkması ve hegemonya etrafında inşa edilen küçük çevreleri reddetmesi” çağrısında bulundu. Çin ve Rusya’ya empoze edildi.

Ancak Eylül ayında Xi, Putin’e savaşla ilgili “soruları ve endişeleri” olduğunu söyledi ve dünya meselelerine “istikrar enjekte edilmesi” gereğinden bahsetti.

Ertesi ay Endonezya’daki G20 zirvesinin oturum aralarında Biden ile buluştuğunda Putin’e karşı daha da sitemliydi.

Xi, “Uluslararası toplum … Avrasya’da bir nükleer krizi önlemek için nükleer silah kullanımına veya kullanma tehditlerine ortaklaşa karşı çıkmalı, nükleer silahların kullanılmaması ve nükleer savaşlar yapılmaması gerektiğini savunmalıdır” dedi.

Bu arada, Rusya nükleer savaş korkularını besledi.

Nisan ayı gibi erken bir tarihte, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov üçüncü bir dünya savaşı riski konusunda uyarıda bulundu.

“Bu riskleri yapay olarak yükseltmek istemem. Birçoğu bunu isterdi. Tehlike ciddi, gerçek. Ve bunu hafife almamalıyız” dedi.

Putin, 21 Şubat konuşmasında nükleer tırmanışı ima etme taktiğine geri döndü.

Putin, ABD ve Rusya’nın konuşlandırabileceği stratejik nükleer savaş başlıklarının sayısını sınırlayan New START anlaşmasına atıfta bulunarak, “Bugün Rusya’nın stratejik saldırı silahları anlaşmasına katılımını askıya aldığını duyurmak zorundayım” dedi.

2021’de beş yıllığına yenilenen anlaşmadan tam olarak çekildiğini açıklamadı.

Putin konuşması sırasında devletin nükleer enerji kurumu Rosatom’u nükleer silah testlerine yeniden başlamaya hazır olmaya çağırdı.

Çin, bu kez Putin’i azarlamak yerine, görünüşe göre Xi’nin resmi ziyaretinin habercisi olan, ertesi gün Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin ziyaretiyle onu ödüllendirdi.

Putin, Wang’a “Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı’nın Rusya ziyaretini bekliyoruz, bu konuda anlaştık” dedi. “Her şey ilerliyor, gelişiyor. Putin, “Yeni sınırlara ulaşıyoruz” dedi.

Çin’in ihtiyaç anında Rusya’ya yaklaşma kararı, küresel ilişkileri temelden yeniden düzenleyebilir.

Rusya şimdiye kadar kendisini, Ukrayna’ya savaşmasını sağlayan silahların çoğunu sağlayan ABD ile bir rekabet içindeymiş gibi sundu.

INTERACTIVE_countries_arming_ukraine_russia_war_weapons_military_November2022
(El Cezire)

Çin, Rusya’nın silah sağlayıcısı olursa, ABD ve Çin’in bu savaşta birer şampiyona sponsor olduğu bir simetri getirebilir. Bu, Çin’i ABD’ye alternatif bir süper güç statüsüne yükseltmek için hesaplanabilir, ancak muhtemelen Rusya’nın rütbesini düşürür.

Ukrayna savaşını çevreleyen başka uğursuz uluslararası gelişmeler de oldu.

Kyiv Post ve diğer medya, “Rusya’nın Beyaz Rusya’ya boyun eğdirme ve bağımsızlığını ortadan kaldırma planlarını” ayrıntılarıyla anlattığı 17 sayfalık bir strateji belgesinin haberini verdi.

Belgeye göre, Beyaz Rusya’nın 2030 yılına kadar Rusya ile tam bir para birliği olması gerekiyor. Medyası Moskova’nın devlet kontrolü altında olmalı ve önemli askeri endüstriler Rusya’ya taşınmak zorunda kalacak. Nihai hedef, Rusya ve Beyaz Rusya’dan oluşan bir Birlik Devleti ilan etmek olacaktır – SSCB’ye benzer bir şey.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here